ზოგადი კოგნიტური უნარისა და სამუშაოს მახასიათებლების ინტერაქციის ეფექტი შინაგან შრომით კმაყოფილებაზე
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
კვლევაში, რომელშიც 452 დასაქმებული მონაწილეობდა, ვიკვლიეთ რა ეფექტი აქვს ზოგადი კოგნიტური უნარისა და სამუშაო მახასიათებლების ინტერაქციას შინაგან შრომით კმაყოფილებაზე. საკვლევი პრობლემის შესასწავლად გამოყენებულია შემდეგი ინსტრუმენტები: ზოგადი უნარების ტესტი – GATB (General Aptitude Test Battery; The U.S. Employment Service, 1947-1996), მინესოტას შრომითი კმაყოფილების კითხვარი (1966), კარასეკის სამუშაო მოთხოვნებისა და გადაწყვეტილების უფლებამოსილების კითხვარი (Karasek, 1979). ზოგადი კოგნიტური უნარისა და სამუშაო მახასიათებლების ინტერაქციის უფრო კომპლექსური ანალიზისთვის, ზოგადი კოგნიტური უნარი შევაფასეთ ორი განსხვავებული პერსპექტივიდან – კოგნიტური უნარი, როგორც პრედიქტორი და როგორც მოდერატორი – სამუშაოს მახასიათებლებისა და შინაგანი შრომითი კმაყოფილების კავშირში. ვინაიდან კვლევაში ჩართული სამუშაოს მახასიათებლები (უნარების მრავალფეროვნება, გადაწყვეტილების დამოუკიდებლად მიღება, გადაწყვეტილების უფლებამოსილება,) ძირითადად, შინაგან შრომით კმაყოფილებასთან დაკავშირებული ცვლადებია, ჩვენი ძირითადი ინტერესის საგანიც სწორედ, ზოგადი კოგნიტური უნარისა და შინაგანი შრომითი კმაყოფილების კავშირისა და ამ კავშირში სამუშაო მახასათებლების როლის შესწავლაა. აღმოჩნდა, რომ სამუშაო მახასიათებლები მოდერატორია ზოგად კოგნიტურ უნარსა და შინაგან შრომით კმაყოფილებას შორის კავშირში. ასევე, ზოგად კოგნიტურ უნარს აქვს მოდერაციული ეფექტი სამუშაო მახასიათებლებისა და შინაგანი შრომითი კმაყოფილების კავშირში. კვლევის შედეგები ცხადყოფს, რომ ზოგად კოგნიტურ უნარს სტატისტიკურად უარყოფითი ეფექტი აქვს შინაგან შრომით კმაყოფილებაზე მხოლოდ იმ დასაქმებულთა ჯგუფებში, ვისი სამუშაოც რუტინული და ერთფეროვანია, დამოუკიდებლობისა და გადაწყვეტილების მიღების შეზღუდული დიაპაზონით. სამუშაოს ამგვარი დიზაინის პირობებში, რაც უფრო მაღალია დასაქმებულების კოგნიტური უნარები, მით უფრო ნაკლებია მათი შინაგანი შრომითი კმაყოფილება. შესაბამისად, არა მხოლოდ მაღალი კოგნიტური უნარი უკავშირდება სამუშაოს შიდა ფაქტორებით (პასუხისმგებლობა, დამოუკიდებლობა, შემოქმედებითობა, მრავალფეროვნება...) გამოწვეული შრომითი კმაყოფილების განცდას, არამედ, ასევე, დაბალი კოგნიტური უნარის მქონე ადამიანთან იზრდება შრომის მიმართ პოზიტიური განწყობები, გადაწყვეტილების უფლებამოსილების დონის ზრდის პირობებში.
Article Details
წყაროები
Ali, S. A. M., Said, N. A., Yunus, N. M., Kader, S. F. A., Latif, D. S. A., & Munap, R. (2014). Hack-
man and Oldham’s Job Characteristics Model to Job Satisfaction. Procedia – Social and Behav-
ioral Sciences, 129, 46–52. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.03.646
Aziri, B. (2011). JOB SATISFACTION: A LITERATURE REVIEW. 3(4), 77–86.
Batty, G. D., Deary, I. J., & Zaninotto, P. (2016). Association of Cognitive Function With Cause-Spe-
cific Mortality in Middle and Older Age: Follow-up of Participants in the English Longitudinal
Study of Ageing. American Journal of Epidemiology, 183(3), 183–190. https://doi.org/10.1093/
aje/kwv139
Daly, M., Egan, M., & O’Reilly, F. (2015). Childhood general cognitive ability predicts leadership
role occupancy across life: Evidence from 17,000 cohort study participants. The Leadership
Quarterly, 26(3), 323–341. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2015.03.006
Dopeso-Fernández, R., Giusti, G., & Kucel, A. (2019). Predicting Job Satisfaction through individ-
ual Cognitive Ability and Job Autonomy. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/
ssrn.3404302
Fields, D. L. (2013). Taking the measure of work. Regent Univrsity
Gamboa, L. F., García-Suaza, A., & Rodríguez-Acosta, M. (2011). Job Satisfaction in a Developing
Country: Exploring the Work-Family Rivalry. 25.
Ganzach, Y. (2003). Intelligence, Education, and Facets of Job Satisfaction. Work and Occupations,
(1), 97–122. https://doi.org/10.1177/0730888402239328
Ganzach, Y., & Fried, I. (2012). The role of intelligence in the formation of well-being: From
job rewards to job satisfaction. Intelligence, 40(4), 333–342. https://doi.org/10.1016/j.in-
tell.2012.03.004
Gottfredson, L. S. (1997). Why g matters: The complexity of everyday life. Intelligence, 24(1), 79–
https://doi.org/10.1016/S0160-2896(97)90014-3
Hambrick, D. Z., Burgoyne, A. P., & Oswald, F. L. (2019). Domain-General Models of Expertise: The
Role of Cognitive Ability. In P. Ward, J. Maarten Schraagen, J. Gore, & E. M. Roth (Eds.), The
Oxford Handbook of Expertise (pp. 55–84). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/
oxfordhb/9780198795872.013.3
Hunter, J. E. (1986). Cognitive ability, cognitive aptitudes, job knowledge, and job performance. Journal of Vocational Behavior, 29(3), 340–362. https://doi.org/10.1016/0001-8791(86)90013-8
Jiang, Z., Di Milia, L., Jiang, Y., & Jiang, X. (2020). Thriving at work: A mentoring-moderated pro- cess linking task identity and autonomy to job satisfaction. Journal of Vocational Behavior, 118,
https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.103373
Judge, T. A., Piccolo, R. F., Podsakoff, N. P., Shaw, J. C., & Rich, B. L. (2010). The relationship be-
tween pay and job satisfaction: A meta-analysis of the literature. Journal of Vocational Behavior,
(2), 157–167. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2010.04.002
Karanika-Murray, M., Michaelides, G., & Wood, S. J. (2017). Job demands, job control, psycho-
logical climate, and job satisfaction: A cognitive dissonance perspective. Journal of Organi-
zational Effectiveness: People and Performance, 4(3), 238–255. https://doi.org/10.1108/JO-
EPP-02-2017-0012
Kolz, A. R., Mcfarland, L. A., & Silverman, S. B. (1998). Cognitive Ability and Job Experience
as Predictors of Work Performance. The Journal of Psychology, 132(5), 539–548. https://doi.
org/10.1080/00223989809599286
Lesener, T., Gusy, B., & Wolter, C. (2019). The job demands-resources model: A meta-analytic review
of longitudinal studies. Work & Stress, 33(1), 76–103. https://doi.org/10.1080/02678373.2018.
Loher, B. T., Noe, R. A., & Moeller, N. L. (1985). A Meta-Analysis of the Relation of Job Character-
istics to Job Satisfaction. 10.
Malanchini, M., Rimfeld, K., Allegrini, A. G., Ritchie, S. J., & Plomin, R. (2020). Cognitive abili-
ty and education: How behavioural genetic research has advanced our knowledge and under-
standing of their association. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 111, 229–245. https://doi.
org/10.1016/j.neubiorev.2020.01.016
Martins, H., & Proença, M. T. (2014). Minnesota satisfaction questionnaire: Psychometric properties
and validation in a population of portuguese hospital workers. Conferência – Investigação e
Intervenção Em Recursos Humanos, n. 3 (2011): III Conferência em Investigação e Intervenção
em RH. https://doi.org/10.26537/IIRH.V0I3.1825
Mellon J., Daggett M., MacManus V., & Moritsch B.,. (1996). Development of General Aptitude
Test Battery (GATB) Forms E and F. Pacific Assessment Research and Development Center
Lathrop Way, Suite A Sacramento, CA 95815. https://www.onetcenter.org/dl_files/Devel-
op_GATB_EF.pdf
Nguyen, A.N., Taylor, J., Bradley, S. (2003). “Job autonomy and job satisfaction: new evidence,”
Working Papers 541528, Lancaster University Management School, Economics Department.
Oldham, G. R., & Fried, Y. (2016). Job design research and theory: Past, present and future. Or-
ganizational Behavior and Human Decision Processes, 136, 20–35. https://doi.org/10.1016/j.
obhdp.2016.05.002
Parker, S. K., Morgeson, F. P., & Johns, G. (2017). One hundred years of work design research:
Looking back and looking forward. Journal of Applied Psychology, 102(3), 403–420. https://
doi.org/10.1037/apl0000106
Peiró, J. M., Bayona, J. A., Caballer, A., & Di Fabio, A. (2020). Importance of work characteris-
tics affects job performance: The mediating role of individual dispositions on the work de-
sign-performance relationships. Personality and Individual Differences, 157, 109808. https://
doi.org/10.1016/j.paid.2019.109808
Roth, B., Becker, N., Romeyke, S., Schäfer, S., Domnick, F., & Spinath, F. M. (2015). Intelligence
and school grades: A meta-analysis. Intelligence, 53, 118–137. https://doi.org/10.1016/j.in-
tell.2015.09.002
Schmidt, F. L., & Hunter, J. (2004). General Mental Ability in the World of Work: Occupational At-
tainment and Job Performance. Journal of Personality and Social Psychology, 86(1), 162–173.
https://doi.org/10.1037/0022-3514.86.1.162
Schmidt, F. L., & Hunter, J. E. (1998). The Validity a
nd Utility of Selection Methods in Personnel Psychology: Practical and Theoretical Implications of
Years of Research Findings. American Psychological Assosiation, 13.
Smith, C. S., Tisak, J., & Hahn, S. E. (2020). The Measurement of Job Control. 14.
Sternberg, R. J., Grigorenko, E., & Bundy, D. A. (2001). The Predictive Value of IQ. Merrill-Palmer
Quarterly, 47(1), 1–41. https://doi.org/10.1353/mpq.2001.0005
Zagorsky, J. L. (2007). Do you have to be smart to be rich? The impact of IQ on wealth, income and
financial distress. Intelligence, 35(5), 489–501. https://doi.org/10.1016/j.intell.2007.02.003