ქალები ფეხბურთის გულშემატკივრების თვალთახედვით: თბილი, კომპეტენტური, აღმაფრთოვანებელი
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
ნაშრომში, სტერეოტიპის შინაარსის მოდელის – SCM გამოყენებით, ნაკვლევია ქართველი ფეხბურთის გულშემატკივრების დამოკიდებულება ქალების მიმართ, ერთი ჯგუფის დიზაინზე დაყრდნობით. კვლევა სამი მიზნით ჩატარდა: პირველი იყო ინდივიდუალური და ჯგუფური პერსპექტივის შედარება სტერეოტიპებისა და ემოციების კუთხით, მეორე – ფეხბურთის გულშემატკივართა ტრადიციული, პატრიარქალური ქვეჯგუფის დამოკიდებულებების შესწავლა, ხოლო მესამე მიზანს იმის გაგება წარმოადგენდა, თუ როგორ ვლინდება ემოციები ამ ჯგუფში. კვლევის ფარგლებში, მონაცემები შეგროვდა 145 მონაწილისგან SCM კითხვარის შეცვლილი ვერსიის გამოყენებით. კვლევის პირველი შედეგის თანახმად, ინდივიდუალური პერსპექტივიდან შეფასებისას კვლევის მონაწილეები ქალებს უფრო თბილ და კომპეტენტურ ჯგუფად მიიჩნევენ, მაშინ, როცა კულტურული დამოკიდებულების დაფიქსირება უწევთ. ამავდროულად, ორივე შემთხვევაში, ქალები მოხვდნენ HC-HW კლასტერში, რომლის ფარგლებშიც სამი დადებითი ემოცია – აღფრთოვანება, თანაგრძნობა და სიამაყე გამოიკვეთა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ფეხბურთის გულშემატკივართა პატრიარქალურ ჯგუფსაც კი პოზიტიური დამოკიდებულება აქვს ქალების მიმართ. ამ დასკვნას ამყარებს ის, რომ არა მხოლოდ კომპეტენცია და სითბო, არამედ ამ ორის ურთიერთქმედებაც პროგნოზირებს სიამაყეს ქალთა მიმართ. ამ მიგნე- ბით ვიგენთ, თუ როგორ უკავშირდება ემოციები სტერეოტიპებს: სითბო იწვევს სიამაყეს კომპეტენციიდან გამომდინარე, და პირიქით. საიამაყის გასაჩენად კი როგორც კომპეტენციის, ასევე სითბოს გარკვეული დონეა საჭირო, ხოლო თუ ერთ-ერთი სტერეოტიპი საკმარისად მაღალ ნიშნულზეა, მეორის მონაწილეობა აღარაა საჭირო.
Article Details
წყაროები
Becker, J. C., & Asbrock, F. (2012). What triggers helping versus harming of ambivalent groups?
Effects of the relative salience of warmth versus competence. Journal of Experimental Social
Psychology, 48(1), 19-27. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2011.06.015
Bye, H. H., & Herrebrøden, H. (2018). Emotions as mediators of the stereotype–discrimination rela-
tionship: A BIAS map replication. Group Processes & Intergroup Relations, 21(7), 1078-1091.
https://doi.org/10.1177/1368430217694370
Carver, C. S., Glass, D. C., & Katz, I. (1978). Favorable evaluations of blacks and the handicapped:
Positive prejudice, unconscious denial, or social desirability? Journal of Applied Social Psychol-
ogy, 8(2), 97-106. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.1978.tb00768.x
Cuddy, A. J., Fiske, S. T., & Glick, P. (2007). The BIAS map: Behaviors from intergroup affect
and stereotypes. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 631-648. http://dx.doi.
org/10.1037/0022-3514.92.4.631
Cuddy, A. J., Fiske, S. T., & Glick, P. (2008). Warmth and competence as universal dimensions of
social perception: The stereotype content model and the BIAS map. Advances in Experimental
Social Psychology, 40, 61-149. https://doi.org/10.1016/S0065-2601(07)00002-0
Cuddy, A. J., Fiske, S. T., Kwan, V. S., Glick, P., Demoulin, S., Leyens, J. P., ... & Ziegler, R. (2009).
Stereotype content model across cultures: Towards universal similarities and some differences.
British Journal of Social Psychology, 48(1), 1-33. https://doi.org/10.1348/014466608X314935
Durante, F., Fiske, S. T., Kervyn, N., Cuddy, A. J., Akande, A., Adetoun, B. E., ... & Storari, C. C.
(2013). Nations’ income inequality predicts ambivalence in stereotype content: How societies
mind the gap. British Journal of Social Psychology, 52(4), 726-746.. https://doi.org/10.1111/
bjso.12005
Findor, A., Lášticová, B., Hruška, M., Popper, M., & Váradi, L. (2020). The impact of response
instruction and target group on the BIAS map. Frontiers in Psychology, 11, 2665. https://doi.
org/10.3389/fpsyg.2020.566725
Fiske, S. T. (2018). Stereotype content: Warmth and competence endure. Current Directions in Psy-
chological Science, 27, 67-73. http://dx.doi.org/10.1177/0963721417738825
Fiske, S. T., Xu, J., Cuddy, A. C., & Glick, P. (1999). (Dis) Respecting versus (dis)liking: Status and
interdependence predict ambivalent stereotypes of competence and warmth. Journal of Social
Issues, 55(3), 473–489. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00128
Fiske, S. T., & North, M. S. (2015). Measures of stereotyping and prejudice: Barometers of bias. In
Measures of personality and social psychological constructs (pp. 684-718). Academic Press.
Fiske, S. T., Cuddy, A. J. C., Glick, P., & Xu, J. (2002). A model of (often mixed) stereotype content:
Competence and warmth respectively follow from perceived status and competition. Journal of
Personality and Social Psychology, 82, 878-902. http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.82.6.878
Fiske, S. T., Xu, J., Cuddy, A. C., & Glick, P. (1999). (Dis) respecting versus (dis) liking: Status and
interdependence predict ambivalent stereotypes of competence and warmth. Journal of Social
Issues, 55, 473-489. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00128
Glick, P., Fiske, S. T., Abrams, D., Dardenne, B., Ferreira, M. C., Gonzalez, R., Hachfeld, C., Huang,
L.L., Hutchison, P., Kim, H. J. & Manganelli, A. M. (2006). Anti-American sentiment and Amer-
ica’s perceived intent to dominate: An 11-nation study. Basic and Applied Social Psychology,
(4)363-373. https://doi.org/10.1207/s15324834basp2804_10
Grigoryan, L., Bai, X., Durante, F., Fiske, S. T., Fabrykant, M., Hakobjanyan, A., ... & Yahiiaiev,
I. (2020). Stereotypes as historical accidents: Images of social class in postcommunist versus
capitalist societies. Personality and Social Psychology Bulletin, 46(6), 927-943. https://doi.
org/10.1177/0146167219881434
Grigoryev, D., Fiske, S. T., & Batkhina, A. (2019). Mapping ethnic stereotypes and their anteced-
ents in Russia: The stereotype content model. Frontiers in Psychology, 10, 1643. https://doi.
org/10.3389/fpsyg.2019.01643
Javakhishvili, N., Butsashvili, N., Vardanashvili, I., & Gogibedashvili, A. (2021). Social-Structural Ante-
cedents Come forward to Elicit Envy to Distant Out-Groups. Frontiers in Psychology, 12, 1677.
Kotzur, P. F., Friehs, M. T., Asbrock, F., & van Zalk, M. H. (2019). Stereotype content of refugee
subgroups in Germany. European Journal of Social Psychology, 49(7), 1344-1358. https://doi.
org/10.1002/ejsp.2585
Kotzur, P. F., Schäfer, S. J., & Wagner, U. (2018). Meeting a nice asylum seeker: Intergroup contact
changes stereotype content perceptions and associated emotional prejudices, and encourages sol-
idarity-based collective action intentions. British Journal of Social Psychology, 58(3), 668-690.
https://doi.org/10.1111/bjso.12304
Kotzur, P. F., Veit, S., Namyslo, A., Holthausen, M. A., Wagner, U., & Yemane, R. (2020). ‘Society
thinks they are cold and/or incompetent, but I do not’: Stereotype content ratings depend on
instructions and the social group’s location in the stereotype content space. British Journal of
Social Psychology, 59(4), 1018-1042. https://doi.org/10.1111/bjso.12375
Lindqvist, A., Björklund, F., & Bäckström, M. (2017). The perception of the poor: Capturing stereo-
type content with different measures. Nordic Psychology, 69(4), 231-247. https://doi.org/10.108
/19012276.2016.1270774
Makashvili, A., Vardanashvili, I., & Javakhishvili, N. (2018). Testing intergroup threat theory: Real-
istic and symbolic threats, religiosity and gender as predictors of prejudice. Europe’s Journal of
Psychology, 14(2), 464-484. https://doi.org/10.5964/ejop.v14i2.1483
Nariman, H. S., Hadarics, M., Kende, A., Lášticová, B., Poslon, X. D., Popper, M., Boza, M.,
Ernst-Vintila, A., Badea, C., Mahfud, Y., O’Connor, A., & Minescu, A. (2020). Anti-roma Bias
(Stereotypes, Prejudice, Behavioral Tendencies): A Network Approach Toward Attitude Strength.
Frontiers in psychology, 11, 2071. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.02071
Rosenberg, S., Nelson, C., & Vivekananthan, P. S. (1968). A multidimensional approach to the struc-
ture of personality impressions. Journal of Personality and Social Psychology, 9(4), 283–294.
https://doi.org/10.1037/h0026086
Sumbadze, N. 2014. Study of the perception and attitudes toward violence against woman and do-
mestic violence in Tbilisi, Kakheti and Samegrelo-ZemoSvanety of Georgia (2013). Fountain
Georgia, Ltd.
Sweetman, J., Spears, R., Livingstone, A. G., & Manstead, A. S. (2013). Admiration regulates social
hierarchy: Antecedents, dispositions, and effects on intergroup behavior. Journal of Experimen-
tal Social Psychology, 49(3), 534-542. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2012.10.007
The Fiske Lab. (2013). Cross-Cultural warmth and competence maps. Retrieved from https://www.
fiskelab.org/cross-cultural-wc-maps/
Tsukamoto, S., and Fiske, S. T. (2018). Perceived threat to national values in evaluating stereotyped
immigrants. Journal of Social Psychology, 158, 157-172. https://doi.org/10.1080/00224545.20
Ufkes, E. G., Otten, S., van der Zee, K. I., Giebels, E., & Dovidio, J. F. (2012). The effect of stereo-
type content on anger versus contempt in “day-to-day” conflicts. Group Processes & Intergroup
Relations, 15(1), 57-74. https://doi.org/10.1177/1368430211417832
UN Women. (2018). National study on violence against women in Georgia 2017: Summary report.
Retrieved form https://www2.unwomen.org/-/media/field%20office%20georgia/attachments/
publications/2018/national%20study%20on%20violence%20against%20women%202017.pdf?
la=en&vs=2932
UN Women. (2020a). Country gender equality profile. Georgia. Retrieved from: https://www2.un-
women.org/-/media/field%20office%20georgia/attachments/publications/2020/country%20gen-
der%20equality%20profile%20of%20georgia.pdf?la=en&vs=2312
UN Women. (2020b). Georgia: Analysis of the Gender Pay Gap and Gender Inequality in the
Labour Market in Georgia. Retrieved from https://www2.unwomen.org/-/media/field%20
office%20georgia/attachments/publications/2020/gender%20pay%20gap_georgia_eng.pd-
f?la=en&vs=636
World Bank Group. (2017). Gender Based Violence in Georgia: Links among Conflict, Economic
Opportunities and Services. Washington: World Bank.
Wu, S. J., Bai, X., & Fiske, S. T. (2018). Admired rich or resented rich? How two cultures
vary in envy. Journal of Cross-Cultural Psychology, 49(7), 1114-1143. https://doi.
org/10.1177/0022022118774943