დიდი ხუთეულის საკვლევი კითხვარების ქართულ ვერსიათა ფსიქომეტრული მახასიათებლები
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
კვლევის მიზანია პიროვნების ხუთფაქტორიანი მოდელის საკვლევი ორი საზომი ინსტრუმენტის - დიდი ხუთეულის საკვლევი ინსტრუმენტისა (The Big Five Inventory (BFI); John & Strivastava, 1999) და პიროვნების შესაფასებელი ათდებულებიანი კითხვარის (Ten item of Per- sonality Inventory (TIPI); Gosling, Rentfrow, & Swann, 2003) ქართულ ვერსიათა ფსიქომეტრული მახასიათებლების შესწავლა. დიდი ხუთეულის საკვლევი ინსტრუმენტის ქართული ვარიანტის კვლევაში მონაწილეობას იღებდა 866 ადამიანი, პიროვნების შესაფასებელი ათდებულებიანი კითხვარის ქართული ვერსიის შესაქმნელად განხორციელებულ კვლევაში კი - 377 ადამიანი. კვლევის შედეგების თანახმად, ორივე კითხვარის ფაქტორული სტრუქტურა იმეორებს სხვა კულტურებში არსებული ხუთფაქტორიანი მოდელის სტრუქტურას, სანდოობის მაჩვენებლები აკმაყოფილებს პიროვნული კითხვარებისთვის მინიმალურ რეკომენდებულ მნიშვნელობას, თუმცა ეს მაჩვენებლები შედარებით დაბალია პიროვნების შესაფასებელი ათდებულებიანი კითხვარის შემთხვევაში. ინსტრუმენტების ვალიდობაზე მეტყველებს ლოგიკური კავშირი თეორიულად ნავარაუდევ, რელევანტურ კონსტრუქტებთან: კერძოდ, პიროვნების ავერსიულ მახასიათებლებთან, ემოციურ ინტელექტსა და ექვსფაქტორიანი მოდელის ნიშნებთან. დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ დიდი ხუთეულის საკვლევი ორივე კითხვარის ქართული ვერსია, ძირითადი ფაქტორული სტრუქტურის, სხვა კონსტრუქტებთან გამოვლენილი ლოგიკური კავშირისა და სანდოობის მაჩვენებლების გამო, შეიძლება გამოვიყენოთ შემდგომი მეცნიერული და კვლევითი საქმიანობისთვის.
Article Details
წყაროები
Andrei, F., Siegling, A. B., Aloe, A. M., Baldaro, B., & Petrides, K. V. (2015). The Incremental Va-
lidity of the Trait Emotional Intelligence Questionnaire (TEIQue): A Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of Personality Assessment, 98(3), 261–276. doi:10.1080/00223891.2015.1084630
Ashton, M., & Lee, K. (2009). The HEXACO-60: A Short Measure of the Major Dimensions of Per-
sonality. Journal of Personality Assessment, 91(4),340–345. doi:10.1080/00223890902935878
Bartlett, M.S. (1954) A Note on the Multiplying Factors for Various Chi Square Approximations. Journal of the Royal Statistical Society, 16, 296-298.
Baudry, A.S., Grynberg, D., Dassonneville, C., Lelorain, S., & Christophe, V. (2018). Sub-dimensions
of Trait Emotional Intelligence and Health: A Critical and Systematic Review of the Literature. Scandinavian Journal of Psychology, 59(2), 206–222. doi:10.1111/sjop.12424
Borkenau, P., & Ostendorf, F. (1990). Comparing Exploratory and Confirmatory Factor Analysis: A
Study on the 5-factor Model of Personality. Personality and Individual Differences, 11, 515–524. https://doi.org/10.1016/0191-8869(90)90065-Y
Cattell, R. B. (1966). The Scree Test for the Number of Factors. Multivariate Behavioral Research,
(2), 245–276. doi:10.1207/s15327906mbr0102_10
Chapman B. P., Duberstein P. R., Sorensen S., Lyness J. M., (2007). Gender Differences in Five Factor Model Personality Traits in an Elderly Cohort. Personality and Individual Differences, 43(6) 1594-1603.
Christie, R., & Geis. F. L. (1970). Studies in Machiavellianism. New York: Academic Press
Costa, P. T., Terracciano, A., & McCrae, R. R. (2001). Gender Differences in Personality Traits across
Cultures: Robust and Surprising Findings. Journal of Personality and Social Psychology, 81,
–331.
Costa, P.T. Jr., & McCrae, R. R. (1992). The Revised NEO Personality Inventory (NEO PI-R) and NEO Five-factor Inventory (NEO-FFI) Professional Manual. Psychological Assessment Resources.
DeYoung, C. G., Peterson, J. B., & Higgins, D. M. (2002). Higher-order Factors of the Big Five Pre-
dict Conformity: Are there neuroses of health? Personality and Individual Differences, 33(4),
-552. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(01)00171-4
Eysenck, H. J. (1998). Intelligence: A New Look. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers.
Goldberg, L. R. (1990). An Alternative “Description of Personality”: The Big-Five Factor Structure.
Journal of Personality and Social Psychology, 59, 1216-1229. https://doi.org/10.1037//0022-
6.1216
Goldberg, L. R. (1992). The Development of Markers for the Big-Five Factor Structure. Psychological Assessment, 4(1), 26–42. doi:10.1037/1040-3590.4.1.26
Gosling, S. D., Rentfrow, P. J., & Swann, W. B. (2003). A Very Brief Measure of the Big-Five Per-
sonality Domains. Journal of Research in Personality, 37(6), 504–528. doi:10.1016/s0092-
(03)00046-1 Greven, C., Chamorro-Premuzic, T., Arteche, A., & Furnham, A. (2008). A Hierarchical Integration of Dispositional Determinants of General Health in Students: The Big Five, Trait Emotional Intelligence and Humour Styles. Personality and Individual Differences, 44, 1562–1573. http://dx.doi.org/10.1016/j.paid.2008.01.012
John, O. P., & Srivastava, S. (1999). The Big-Five trait taxonomy: History, measurement, and theoretical perspectives. In L. A. Pervin & O. P. John (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (Vol. 2, pp. 102–138). New York: Guilford Press.
Kaiser, H. (1970). A Second Generation Little Jiffy. Psychometrika, 35, 401–15.
Kaiser, H. (1974). An Index of Factorial Simplicity. Psychometrika, 39, 31–6.
Kessler, S. R., Bandelli, A. C., Spector, P. E., Borman, W. C., Nelson, C. E., & Penney, L. M. (2010).
Re-examining Machiavelli: A Three-dimensional Model of Machiavellianism in the Workplace.
Journal of Applied Social Psychology, 40, 1868–1896.
Lee, K., & Ashton, M. C. (2005). Psychopathy, Machiavellianism, and Narcissism in the Five-factor Model and the HEXACO Model of Personality Structure. Personality and Individual Differences, 38, 1571–1582.
Lee, K., & Ashton, M. C. (2008). The HEXACO Personality Factors in the Indigenous Personality Lexicons of English and 11 Other Languages. Journal of Personality, 76(5), 1001–1054.doi:10.1111/j.1467-6494.2008.00512.x
Leung, D. Y. P., Wong, E. M. L., Chan, S. S. C. & Lam, T. H. (2013). Psychometric Properties of the
Big Five Inventory in a Chinese Sample of Smokers Receiving Cessation Treatment: A Valida-
tion Study. Journal of Nursing Education and Practice, 3(6), 1-10. https://doi.org/10.5430/jnep. v3n6p1
Maccoby E. E., & Jacklin C. N. (1975). The Psychology of Sex Differences. Stanford: Stanford Uni-
versity Press.
Martskvishvili, K., Arutinov, L., & Mestvirishvili, M. (2013). A Psychometric Investigation of the
Georgian Version of the Trait Emotional Intelligence Questionnaire. European Journal of Psychological Assessment, 29(2), 84–88. doi:10.1027/1015-5759/a000135.
McCrae, R. R., & Terracciano, A. (2005). Universal Features of Personality Traits from the Observ-
er’s Perspective: Data From 50 Cultures. Journal of Personality and Social Psychology, 88(3),
–561. doi:10.1037/0022-3514.88.3.547
McCrae, R. R., Zonderman, A. B., Costa, P. T., Jr., Bond, M. H., & Paunonen, S. (1996). Evaluating
the Replicability of Factors in the Revised NEO Personality Inventory: Confirmatory Factor Analysis versus Procrustes Rotation. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 552–566.
Mikolajczak, M., Luminet, O., Leroy, C., & Roy, E. (2007). Psychometric Properties of the Trait Emotional Intelligence Questionnaire: Factor Structure, Reliability, Construct, and Incremental Validity in a French-Speaking Population. Journal of Personality Assessment, 88, 338–353.
DOI: 10.1080/00223890701333431
Nunnally, J.O. (1978). Psychometric Theory. New York: McGraw-Hill
Neumann, C. S., Hare, R. D., & Pardini, D. A. (2014). Antisociality and the Construct of Psychopathy:
Data from Across the Globe. Journal of Personality, 83(6), 678–692. doi:10.1111/jopy.12127
Norman, W. T. (1963). Toward an Adequate Taxonomy of Personality Attributes: Replicated Factor Structure in Peer Nomination Personality Ratings. Journal of Abnormal and Social Psychology, 66, 574‒583.
O’Boyle, E. H., Forsyth, D., Banks, G. C., Story, P. A., & White, C. D. (2014). A Meta-analytic Test
of Redundancy and Relative Importance of the Dark Triad and Five-Factor Model of Personality.
Journal of Personality, 83, 644–664. doi:10.1111/jopy.12126. Paulhus, D. L. (2013). Dark Triad of Personality (D3-Short). Measurement Instrument Database for the Social Science. Retrieved June 22, 209 from www.midss.ie. last access on 15.10.2019
Paulhus, D. L., & Williams, K. M. (2002). The Dark Triad of Personality: Narcissism, Machiavel-
lianism, and Psychopathy. Journal of Research in Personality, 36(6), 556–563. doi:10.1016/
s0092-6566(02)00505-6
Petrides, K. V., & Furnham, A. (2003). Trait Emotional Intelligence: Behavioural Validation in Two Studies of Emotion Recognition and Reactivity to Mood Induction. European Journal of Personality, 17, 39–57. doi: 10.1002/per.466
Petrides, K. V., Pita, R., & Kokkinaki, F. (2007) The Location of Trait Emotional Intelligence in Person- ality Factor Space. British Journal of Psychology, 98, 273-289. doi:10.1348/000712606X120618
Petrides, K. V., Vernon, P. A., Schermer, J. A., Ligthart, L., Boomsma, D. I., & Veselka, L. (2010). Relationships between Trait Emotional Intelligence and the Big Five in the Netherlands. Person-
ality and Individual Differences, 48(8), 906–910. doi:10.1016/j.paid.2010.02.019
Petrides, K.V. (2009). Technical Manual for the Trait Emotional Intelligence Questionnaires
(TEIQue). London: London Psychometric Laboratory.
Schmitt D. P., Realo A., Voracek M., & Allik J. (2008) Why Can’t a Man Be More Like a Woman?
Sex Differences in Big Five Personality Traits Across 55 Cultures. Journal of Personality and
Social Psychology, 94, No.1, 168-182
Soto, C. J., & John, O. P. (2017). Short and Extra-short Forms of the Big Five Inventory–2: The BFI- 2-S and BFI-2-XS. Journal of Research in Personality, 68, 69–81. doi:10.1016/j.jrp.2017.02.004
Ubbiali, A., Chiorri, C., Hampton, P. & Donati, D. (2013). Psychometric Properties of the Italian Adaptation of the Big Five Inventory (BFI). Bollettino di Psicologia Applicata, 266, 37-46.
Vassend, O., & Skrondal, A. (1997). Validation of the NEO Personality Inventory and the Five-factor
Model: Can findings from exploratory and confirmatory factor analysis be reconciled? uropean
Journal of Personality, 11, 147–166.